Aandachtspunten voor publiceren

Een nieuwe ontdekking, prachtig! De juiste manier om met deze nieuwe kennis om te gaan blijkt echter niet altijd even duidelijk - is het een publicatie waard, en waar dan?

Wat is een publicatie?

In de wetenschap wordt iets als een publicatie gezien wanneer het een vast referentiepunt heeft: een tijdschrift met een jaargang + uitgave, een ISBN nummer, een ISSN nummer of een DOI (digital object identifier) voor webpublicaties. Een melding op een forum, nieuwsbericht op een website of mondelinge mededeling is dus geen publicatie.

Faunistische mededelingen bij Snellen bijeenkomsten

Bij de bijeenkomsten van de werkgroep Snellen zijn alle leden welkom om een bijdrage te leveren bij de faunistische mededelingen. Na afloop van de bijeenkomst worden zij vervolgens uitgenodigd door de secretaris om het praatje op te schrijven en aan te leveren voor Franje, zodat de kennis ook in de toekomst beschikbaar blijft. Het is echter niet verplicht om dit te doen, en in sommige gevallen is het zelfs aan te raden slechts een beknopte versie aan te bieden. De bijeenkomsten zijn namelijk ook bedoeld als een informeel platform, waar men kan ontdekken of de vondst het publiceren waard is, extra kennis op kan doen, of anderen geïnteresseerden kan vinden en er samenwerking kan ontstaan. Vervolgens kan vanaf daar de juiste plek voor publicatie bepaald worden. Een verhaal vertellen bij de sectie betekent dus nadrukkelijk niet dat wat vertelt wordt, in Franje gepubliceerd moet worden.

Verschillende typen publicaties

•  Non-peer-review
Artikelen die alleen door een redacteur bekeken worden en vervolgens worden gepubliceerd.
Dit type publicatie is het meest laagdrempelig.

•  Peer-review
Tijdens een peer-review (beoordeling door gelijken) wordt een manuscript voordat het wordt geaccepteerd door vakgenoten beoordeeld op wetenschappelijke kwaliteit: de zuiverheid, en juiste interpretatie, van gegevens. Het commentaar moet vervolgens, op advies van de redacteur, door de auteur(s) van het manuscript verwerkt worden. Pas daarna wordt het gepubliceerd.

•  SCI-publicatie
Een artikel in een tijdschrift met een zogenaamde Science Citation Index (SCI). De SCI is een van de manieren waarop de "waarde" van een publicatie gemeten wordt, door te kijken naar hoe vaak naar het artikel gerefereerd wordt. De SCI is alleen beschikbaar voor tijdschriften die voldoen aan de eisen die de uitgever Thomson Reuters heeft gesteld en vervolgens heeft opgenomen in haar index. Een van de eisen is dat alle artikelen peer-review ondergaan.

Wat gaat waarheen?
Wanneer er een nieuwe soort voor de wetenschap ontdekt wordt, moge het duidelijk zijn dat dit een publicatie waard is. Sterker nog, er bestaat een boekwerk met regels waaraan een dergelijke publicatie aan moet voldoen. Een peer-review publicatie is helaas niet een van deze eisen, maar het is wel ten zeerste aan te raden. Een soort die voor het eerst in een land gemeld wordt en wordt opgenomen in de lijst van inheemse soorten is ook zeker een publicatie waard. Door dit in een peer-review tijdschrift te publiceren wordt de kwaliteit van de lijst van inheemse soorten gewaarborgd, dus dit is aan te raden. Het is ook toegestaan om een dergelijke melding in een non-peer-review blad te doen, maar bedenk wel dat een vondst slechts eenmaal als nieuw voor Nederland gepubliceerd kan worden, daarna is het niet nieuw meer. Een soort kan dus niet als nieuw voor Nederland in Franje, en vervolgens in ook als nieuw voor Nederland in Entomologische Berichten gemeld worden. Een soort die voor het eerst in een provincie of een bepaald gebied gevonden wordt kan op verschillende plekken gemeld worden, een echte publicatie is niet altijd nodig. Voor de ontdekking van een nieuwe waardplant is een publicatie aan te raden, zodat hiernaar verwezen kan worden vanuit verschillende databases. Uiteraard is de eerste ontdekking van de larvale levenswijze ook een publicatie waard, liefst in een peer-review tijdschrift. Voor ecologische studies ligt het voor de hand om voor een peer-review (SCI) tijdschrift te kiezen, zodat de experimenten de juiste wetenschappelijke controle krijgen.

Tijdschriftkeuze

De keuze van het tijdschrift hangt onder andere af van de kosten die er aan vast zitten, maar de belangrijkste overweging zou toch altijd het publiek dat men wil bereiken moeten zijn.
Een aantal voorbeelden van tijdschriften die voor ons vaak voor de hand liggen:

Tijdschrift	Taal	Peer-review	SCI	Toegang	Publicatiekosten
Franje	NL	Nee	Nee	Recentste twee jaargangen enkel Snellen leden, verder open-access	Gratis, enkel voor leden van Snellen
Entomologische Berichten	NL (EN samenvatting)	Ja	Nee	Recentste twee jaargangen enkel voor NEV leden, verder open-access	Gratis
Tijdschrift voor Entomologie	EN	Ja	Nee	Abonnement	Gratis
Nota Lepidopterologica	EN (DE, FR samenvatting)	Ja	Nee	Open-access	Gratis één publicatie per jaar voor leden van de SEL
Zookeys	EN	Ja	Ja	Open-access	600 euro + 15 euro per pagina boven de 21 pagina's
Zootaxa	EN	Ja	Ja	Abonnement / open-access	Gratis, of 20$ per pagina voor open-access publicatie
Contributions to Zoology	EN	Ja	Ja	Open-access	Gratis

Open-access

Om toegang te krijgen tot de artikelen van een tijdschrift is meestal een abonnement op dat tijdschrift nodig. Tegenwoordig wordt er door veel instellingen en de overheid op aangedrongen dat er "open-access" gepubliceerd wordt. Dat betekent dat het artikel voor iedereen toegankelijk is, niet alleen voor mensen die dat kunnen betalen. De kosten van het publiceren moeten wel ergens vandaan komen, vaak komen die voor rekening van de auteurs, het instituut waar zij toe behoren, of de vereniging die het tijdschrift uitgeeft. Een open-access publicatie heeft wat mij betreft altijd de voorkeur.